سفر در جهان

كاخ شيروانشاه (به تركي آذربايجاني: Şirvanşahlar sarayı) بزرگترين بناي شروانشاهان از حكومت‌هاي محلي كه در شيروان قفقاز مصادف با حكومت عباسيان تشكيل و در دوران صفويان به دست شاه تهماسب يكم برچيده شده‌بود و امروزه در زمرهٔ ميراث جهاني سازمان يونسكو در سال ۲۰۰۰ در كشور جمهوري آذربايجان ثبت شد.

مجتمع كاخ به جز كاخ شيروان‌شاهان شامل ديوان‌خانه، آرامگاه شيروان‌شاهان، مسجد شاه، حمام كاخ، آرامگاه دانشمند كاخ «سيد يحيي باكوي» و باقي مانده‌هاي مسجد «كي قوباد» مي‌باشد.

كاخ شيروان‌شاهان بين قرن‌هاي ۱۳ الي ۱۶ ميلادي بنا شد. برخي ساختمان‌ها از جمله كاخ در اوايل قرن ۱۵، در دوره حكمفرمايي شيروانشاه «خليل‌الله يكم» بنا شد.

بازديد از اين كاخ در تور باكو هورامان گشت براي كساني كه علاقه مند به مكان هاي تاريخي هستند خالي از لطف نيست.

پس از استيلاي باكو به توسط امپراتوري عثماني، دروازه اي در قلمروي مجتمع كاخ ساخته و به همراه ديوار كاخ كه آن را از سمت شرق احاطه مي‌كرد، نام سلطان مراد يكم بدان گذاشته شد. اين بناي باستاني از قرن ۱۹م. تا به حال چند بار مورد بازسازي واقع شد.

مجتمع كاخ شيروان شاهان در سال به سال ۱۹۶۴م. موزه حفاظت شده اعلام گرديد. در سال ۲۰۰۰م. اين مجموعهٔ باستاني به همراه شهر قديمي باكو و قلعه دختر در فهرست ميراث جهاني يونسكو به ثبت رسيد. در سال ۲۰۰۱م.

مجتمع كاخ شيروان‌شاهان از سوي كابينه وزراي جمهوري آذربايجان به عنوان اثر معماري داراي اهميت جهاني ثبت شد. امروزه كاخ شيروان‌شاهان از جملهٔ نمونه‌هاي شگرف برانگيز معماري ايراني به حساب مي‌آيد.

از آنجا كه هيچ كتيبه اي بر روي ساختمان كاخ باقي نمانده‌است، تاريخ ساخت كاخ را با اتكا بر تاريخ‌هايي نوشته شده در كتيبه‌هاي ديگر بناهاي دخيل مجتمع برآورد مي‌نمايند. از جملهٔ اين كتيبه‌ها دو تا روي آرامگاه و مسجد شاه تا به حال به صورت كامل و دست نخورده پابرجا مانده‌است.

بنابه نوشته‌هاي كتيبه‌ها، نام شيروان‌شاه خليل‌الله يكم (طول حكومت: ۱۴۱۷ تا ۱۴۶۲م) به عنوان مبتكر و سفارش دهندهٔ ساخت كاخ ذكر شده‌است؛ ولي تاريخ ساخت كاخ در كتيبه‌هاي موجود روي آرامگاه و مناره‌هاي مسجد شاه به ترتيب سال‌هاي ۸۳۹ هجري قمري (سال‌هاي ۱۴۳۵–۱۴۳۶م) و ۸۴۵ هجري قمري (سال‌هاي ۱۴۴۱–۱۴۴۲م) ذكر شده‌است.

موقعيت كاخكاخ شيروان‌شاهان روي بلندترين تپه در قديمي‌ترين بخش باكو كه موسوم به قلعه مي‌باشد، قرار گرفته‌است. در حال حاضر، كاخ در مساحت كوچكي حدود يك هكتاري قرار دارد، كه دورتادور آن با قلعه‌ها شهر قديمي احاطه شده‌است.

ساختمان‌هاي واقع در اطراف كاخ راه‌هاي ارتباطي مستقيمي با آن دارند. بدين ترتيب اين بناها به همراه كاخ مجموعه اي به وجود مي‌آورند.

اين مجموعه دربرگيرندهٔ مسجد شاه، آرامگاه شيروان‌شاهان و آرامگاه سيد يحيي باكوي (اين آرامگاه كه روزگاري به منزلهٔ «آرامگاه درويش» نيز شهرت داشت، در سمت جنوب كاخ واقع است) مي‌باشد. در دوران گذشته يك مسجد باستاني در كنار آرامگاه موجود بود، كه فقط باقي مانده‌هايي از آن تا به روز رسيده‌است.

افزون بر اينها، حمام كاخ نير در نرديكي ساختمان‌هاي دخيل مجتمع كاخ قرار دارد. اين حمام در غرب آرامگاه شيروان‌شاهان واقع است. به خاطر اينكه كاخ روي تپه قرار گرفته‌است، از جايگاه استراتژيكي در دوران باستان برخوردار بود.

ساختمان كاخ در بين بناهاي منتسب به دوره قرون وسطي شهر باكو به لحاظ شيوه معماري، طرز ساخت و عظمت خود متمايز مي‌باشد. در دوران گذشته، كاخ شيروان‌شاهان با ديوارهايي داراي برج‌ها احاطه شده بود.

بدين جهت آن را به عنوان استحكام دروني قلعه باكو مورد استفاده قرار مي‌داده‌اند. هرچند كه هيچ علامت يا نشانه اي از اين برج‌ها باقي نمانده‌است، ولي در عكس‌هاي گرفته شده در اوايل سال‌هاي ۲۰ قرن ۲۰م. مي‌توان بنيادهاي برج‌ها و اجزاي مرتبط با ديوار را در سمت شمال-شرقي مشاهده نمود.

ساعات بازديد: ۱۰ صبح تا ۶ بعدازظهرآدرس: Sirvansahlar Sarayı, Baku, Azerbaijan

منبع : ويكي پديا